In mijn vorige blog “van couveuse naar huilbaby: hoe een prematuur begin het zenuwstelsel beïnvloedt” deelde ik hoe een moeilijke start doorwerkt in het lijf van je baby. In dit vervolg blog ga ik een laag dieper: wat vertelt het huilen van je baby over zijn of haar gevoelens en behoeften, gezien door de bril van de pre- en perinatale psychologie.
Wat is pre- en perinatale psychologie? Pre- en perinatale psychologie onderzoekt hoe de allereerste ervaringen, van in de buik tot kort na de geboorte, doorwerken in gedrag, emoties en lichaam van je kind.
Veel ouders van een huilbaby vragen zich wanhopig af ‘wat doe ik verkeerd?’ of hebben alles al geprobeerd, maar je baby stopt niet met huilen.
Wat ik in mijn praktijk vaak zie van ouders die bij mij aankloppen, is dat zij weten dat er meer is dan de lichamelijke behoeften van hun baby en dat deze ouders diep van binnen al voelen dat er meer speelt dan alleen honger, slaap of een schone luier. Maar dat er onder het huilen een laag van gevoelens ligt.
Vanuit de pre- en perinatale psychologie gaan we ervan uit dat een baby niet “op nul” begint bij de geboorte, maar al een innerlijke wereld heeft opgebouwd in de zwangerschap en tijdens de geboorte. Spanningen, schrikmomenten, medische ingrepen, maar ook gemis aan nabijheid laten een afdruk achter in het zenuwstelsel van je baby.
In deze blog leg ik uit wat het verschil is tussen gevoelens en behoeften bij een huilbaby, wat pre- en perinatale psychologie hierover zegt, en hoe je meer rust en verbinding kunt brengen in jullie dagelijks leven.
Wat is een huilbaby volgens de pre- en perinatale psychologie?
Een huilbaby is een term die we gebruiken voor baby’s die veel en vaak huilen, soms uren achter elkaar, zonder dat er direct een duidelijke oorzaak lijkt te zijn.
Ouders zeggen dan bijvoorbeeld:
- Hij is zo gevoelig.
- Hij lijkt alles aan te voelen in de sfeer.
- Hij komt maar niet tot rust, ook niet bij mij en slaapt bijna niet.
- Hij is constant alert.
Vanuit de pre- en perinatale psychologie kijken we dan niet alleen naar het gedrag van de baby op dat moment, maar naar het hele verhaal eromheen. Heel kort samengevat komt dat neer op deze punten:
- Hoe was de zwangerschap? Rustig, gespannen, medisch zwaar?
- Hoe verliep de bevalling? Snel, langdurig, ingeleid, keizersnede, vacuüm, veel pijnstilling?
- Was er scheiding na de geboorte? Couveuse, medische onderzoeken, geen huid-op-huid contact?
Belangrijk om hierbij in je achterhoofd te houden is dat huilen een vorm van communicatie is. Je baby geeft een signaal af. Jij doet het niet fout. Maar je baby kan niet praten, dus probeert jou duidelijk te maken dat iets hem dwars zit. En huilen is daarbij een communicatiemiddel. En wat de reden van dat huilen is, dat is aan jou als ouder dan soms de grote vraag. En soms vraagt dat om heling op een diepere laag.
Behoeften van een huilbaby: wat heeft je baby concreet nodig?
Behoeften zijn de dingen die je van buitenaf redelijk makkelijk kunt zien of invullen. Denk aan: voeding en honger, moeheid of overprikkeling, behoefte aan lichamelijk contact, huid-op-huid, nabijheid, minder prikkels (licht, geluid, mensen, drukte), comfort: een warme doek, wiegen, geborgenheid.
Als je baby veel huilt, ga je vaak in een soort “checklist-modus”:
Luier verschoond? Gevoed? Boertje? Nog een keer voeden? Rondje lopen? Ik hoor vaak genoeg van ouders dat ze een rondje gaan rijden in de auto om hun baby stil te krijgen.
Dat is heel begrijpelijk. Deze basisbehoeften zijn belangrijk en het eerste dat je doet is naar deze behoeften kijken. Maar weet ook dat er nog een laag onder kan zitten, de gevoelens die je baby heeft en wellicht ook in sommige gevallen naar jou spiegelt. Want baby’s zijn meesters in voelen hoe jij je voelt en dat aan jou terugkoppelen.
Vanuit de pre- en perinatale psychologie wordt gezegd dat achter elke zichtbare behoefte (voeding, slaap, schone luier) vaak een onzichtbare emotionele behoefte zit, zoals:
- “Ben ik welkom zoals ik ben?”
- “Ben ik veilig?”
- “Word ik gezien als ik me laat horen?”
- “Mag ik er helemaal zijn, met mijn spanning, mijn schrik, mijn verhaal?”
Hier sta je misschien niet direct bij stil, maar dit heeft een grote impact op je baby. Hoe heeft je baby zich bijvoorbeeld in de buik gevoeld? Was hij direct welkom of wellicht toch niet helemaal gepland? Is er een miskraam of doodgeboren kindje aan hem voorafgegaan? Was er veel stress in de zwangerschap, bijvoorbeeld door medische controles of andere omstandigheden? Heeft hij vastgezeten in het geboortekanaal en moest hij eruit getrokken worden met de vacuümpomp? Ademde hij niet? Of is hij direct bij jou weggehaald na de geboorte? Dit kunnen beangstigende momenten zijn voor je baby en al deze ervaringen vormen de emotionele bedding waarin je baby zich ontwikkelt. Deze ervaringen kleuren het gevoel van welkom zijn en veiligheid en verbinding, en kunnen zich later laten zien in het huilen, de gevoeligheid en de manier waarop je baby reageert.
Emotionele behoeften van een huilbaby: wat leeft er onder de oppervlakte?
Gevoelens zijn vaak minder zichtbaar, maar minstens zo belangrijk als de praktische behoeften. Bij een huilbaby kun je denken aan:
- Angst (bijvoorbeeld door een spannende of snelle geboorte, vacuüm, keizersnede, navelstreng om de nek)
- Eenzaamheid of verlatenheid (bij scheiding na de geboorte, couveuse, medische ingrepen, niet direct bij moeder of vader kunnen zijn)
- Overweldigd zijn (te veel prikkels, te weinig regulatie, veel verschillende handen aan het lijfje)
- Verdriet (bijvoorbeeld na een moeilijke zwangerschap, verlieservaringen van bijvoorbeeld een overleden tweelingbroertje- of zusje in de buik, spanningen in het gezin)
Vanuit de pre- en perinatale psychologie zien we zwangerschap en geboorte als een “blauwdruk” voor hoe een baby de wereld ervaart. Een paar voorbeelden:
Een baby die tijdens de bevalling steeds ‘moet vechten’ of ‘teruggeduwd’ wordt (bijvoorbeeld door weeënremmers en daarna een inleiding), kan later huilen vanuit een diep gevoel van ‘Ik moet zo hard werken om hier te mogen zijn.’
Een baby die na de geboorte in de couveuse ligt of vaak zonder ouders is, kan huilen vanuit een gevoel van:
‘Ik mis jouw lichaam, jouw geur, jouw hartslag. Waar ben je?’ Dat voelt ontzettend onveilig voor een baby. Want een baby kan nog niet rationeel denken en bedenken dat jij wel terug komt.
Je baby voelt jouw gevoelens mee
Essentieel om te weten is dat je baby jouw gevoelens ook voelt. Als jij gespannen, uitgeput, verdrietig of angstig bent, kan je baby dat spiegelen in zijn of haar huilen. Niet omdat jij iets fout doet, maar omdat jullie zenuwstelsels met elkaar verbonden zijn.
Dit wordt co-regulatie genoemd: jouw lichaam en zenuwstelsel helpen je baby tot rust te komen. Maar soms ook co-dysregulatie: als jij voortdurend ‘aan’ staat, kan je baby dat overnemen
Huilen kan dan een uiting zijn van eigen spanning van je baby én spanning die hij of zij voor jou of met jou mee draagt. Juist daarom werk ik in de praktijk meestal ook met jou als ouder: door bij de bron, (in jouw systeem), rust en heling te brengen, verandert er vaak vanzelf iets in het gedrag en het huilen van je baby.
Hoe herken je het verschil tussen gevoelens en behoeften bij een huilbaby?
In de praktijk lopen gevoelens en behoeften vaak door elkaar. En toch kun je soms signalen zien die wijzen op een diepere emotionele laag. Enkele voorbeelden uit de praktijk. Dit betekent niet dat het bij jouw baby precies om deze redenen gaat – er kunnen altijd meerdere, andere of aanvullende oorzaken meespelen.
Een baby die alleen op de borst in slaap valt en daarna snel weer wakker wordt
Deze baby:
- heeft duidelijk behoefte aan nabijheid en geborgenheid
- maar laat vaak ook onrust in het systeem zien, bijvoorbeeld na een heftige bevalling, navelstreng om de nek, een snelle inleiding, medische ingrepen of scheiding na de geboorte.
Wat kan hieronder liggen, een baby die:
- tijdens de geboorte weinig controle of houvast heeft ervaren
- nu via jouw lichaam steeds opnieuw zekerheid zoekt:
“Ben je er nog? Houd je me vast? Laat je me niet weer los?”
Een baby die vooral ’s avonds ontroostbaar huilt
Dit kan gaan over:
- spanning die zich in de loop van de dag heeft opgebouwd
- maar ook over gevoelens die bij jou als ouder ’s avonds sterker voelbaar zijn: moeheid, zorgen, schuldgevoel, gedachten over de bevalling of zwangerschap
’s Avonds wordt het vaak stiller, er zijn minder afleidingen. Dat is precies het moment waarop jouw systeem meer gaat voelen en je baby die onderstroom mee kan oppikken en uiten via huilen.
Een baby die bijna niet huilt en ‘te makkelijk’ lijkt
Let op, vaak denken ouders dat er niets aan de hand is en dat ze een hele makkelijke baby hebben. Maar er kan meer onder liggen. Soms is dit een baby die zich al vroeg heeft aangepast: ‘Als ik niet te veel vraag, is het veilig.’
Dat zie je bijvoorbeeld:
- na een heel spannende zwangerschap of geboorte
- als ouders zelf erg overbelast zijn
- als er (onbewust) weinig ruimte is voor emoties
Ook dat zegt iets over gevoelens en behoeften: de behoefte aan veiligheid en verbinding is er wél, maar de baby heeft onbewust geleerd: ik moet klein en stil zijn om erbij te mogen horen.
Wat kun je als ouder doen bij een huilbaby?
Als je leeft met een huilbaby, is het allereerst belangrijk om te erkennen dat het zwaar is. Je zit vaak in overleefstand. Toch zijn er een paar haalbare stappen die kunnen helpen.
Sta stil bij jouw eigen gevoel
Vraag jezelf eens eerlijk af: hoe voel ik me als mijn baby huilt? Machteloos, boos, verdrietig, schuldig, wanhopig, getriggerd door mijn eigen geschiedenis of bevalling? Dit vormt vaak de sleutel tot de oplossing. Jouw eigen oude pijn (bijvoorbeeld je eigen geboorteverhaal, een miskraam, verlies, traumatische bevalling of dingen die je hebt meegemaakt in je leven) kan mee resoneren. Je baby drukt soms uit wat jij diep van binnen ook voelt, maar moeilijk kunt dragen.
Alleen al erkennen dat het zwaar is en je het moeilijk vindt, brengt vaak al iets van lucht en ruimte.
Kijk verder dan de ‘checklist’
Blijf de basisbehoeften checken: voeding, slaap, luier, lichamelijk ongemak. En vraag jezelf daarbij de volgende dingen af:
- “Wat zou mijn baby nu kunnen voelen?”
- “Wat heeft hij of zij misschien meegemaakt in de buik of tijdens de geboorte?”
- “Wat raakt dit in mij als ouder?”
Zo verschuif je van alleen het probleem oplossen naar ook luisteren naar het verhaal achter het huilen.
Maak bewust ruimte voor nabijheid en regulatie
- Draag je baby in een draagdoek.
- Ga samen huid-op-huid liggen, ook als je baby al wat ouder is.
- Adem bewust rustiger en dieper, zodat je zenuwstelsel je baby mee kan nemen richting ontspanning.
Voor een baby die in de couveuse heeft gelegen of veel gescheiden is geweest, kan deze behoefte extra groot zijn.
Erken het geboorteverhaal hardop
Een eenvoudige maar diepwerkende pre- en perinatale interventie is het verhaal benoemen. Vertel zachtjes tegen je baby: Je geboorte was heftig. Je lag in de couveuse en ik miste je zo. Je was niet alleen, ook al voelde het misschien zo.
Je woorden, intentie, toon en aanwezigheid helpen je baby om zijn of haar ervaring te verwerken. Je geeft betekenis aan wat er is gebeurd, in plaats van dat het alleen maar ongewenste energie in het lichaam blijft.
Zoek steun: je hoeft het niet alleen te dragen
Praat met iemand die je niet veroordeelt en die echt luistert. Vraag praktische hulp: koken, huishouden, even oppassen, zodat jij kunt uitrusten. Je eigen draagkracht vergroten is geen luxe, maar een voorwaarde om er voor je baby te kunnen zijn.
Laat je begeleiden als je merkt dat je vastloopt
Merk je dat je steeds in dezelfde cirkel terechtkomt? Dat je baby blijft huilen en jij niet weet wat er is. Dat jij uitgeput raakt en je eigen emoties je overspoelen?
In mijn praktijk werk ik onder andere met NEI-therapie en geboortepsychologie om te kijken:
- Wat heeft jouw systeem meegemaakt?
- Wat draagt je baby misschien mee uit zwangerschap of geboorte?
- Welke onbewuste patronen spelen er tussen jou en je kind?
- Wat mag er worden losgelaten, zodat er meer rust komt in jullie dagelijks leven?
Hoe ik je kan helpen bij een huilbaby
In een traject kijken we niet alleen naar het gedrag van je baby, maar naar het hele verhaal eromheen. We combineren diverse holistische methodieken en gaan samen aan de slag met bijvoorbeeld het verhaal van jouw zwangerschap, bevalling en de eerste periode daarna, de gevoelens en patronen die zich nu laten zien via het huilen van je baby, de verbinding tussen jouw zenuwstelsel en dat van je baby, het loslaten van spanning, patronen en oude ervaringen in jullie systeem.
We werken met:
- NEI (Neuro Emotionele Integratie)
- Visualisaties en hypnose rondom zwangerschap en geboorte
- Lichaamsgerichte oefeningen om je zenuwstelsel tot rust te brengen
- Bewuste aandacht voor zowel jouw ervaring als die van je baby
Met als doel meer begrip voor wat er speelt, meer rust in jouw lijf en zenuwstelsel en meer verbinding tussen jou en je kind.
Hulp bij huilbaby, je staat er niet alleen voor
Wanneer je je in dit verhaal herkent, is het belangrijk om niet te lang te wachten. Een baby die veel huilt, groeit daar niet altijd vanzelf overheen. Het kan invloed hebben op de hechting, op hoe jij je voelt als moeder en op de sfeer in jullie gezin. Hoe langer je hiermee blijft doorlopen, hoe zwaarder en eenzamer het vaak wordt.
Als je merkt, dit speelt bij ons thuis, dan is dat een signaal om hulp in te schakelen. Samen kunnen we onderzoeken wat er onder het huilen verscholen ligt, welke spanning of ervaringen meespelen en wat jij en je baby nu concreet nodig hebben om meer rust en verbinding te voelen.
Wil je hier ondersteuning bij, dan ben je welkom om contact met mij op te nemen voor een kennismakingsgesprek. We kijken dan samen wat op dit moment het meest helpend is voor jou en je baby.
Volg mij ook op Instagram voor meer inspiratie en tips die ik deel.