Als je kindje in de couveuse heeft gelegen, is de start voor ouder en kind waarschijnlijk pittig geweest. Er was waarschijnlijk medische noodzaak waarom je kindje in de couveuse lag en dat is heel fijn dat er zoveel mogelijk is op medisch vlak. Maar emotioneel kan deze start lang naslepende gevolgen hebben, zo niet leven lang invloed hebben.
In dit blog geef ik je meer inzicht in deze ervaring, vooral op emotioneel vlak, wat het doet met je als je gestart bent in de couveuse.
Wat zijn de gevolgen van een prematuur
Als je baby in de couveuse heeft gelegen, was je baby waarschijnlijk te vroeg geboren of ziek waardoor er extra medische zorg nodig was. Je baby moest op temperatuur gehouden worden, net zoals de warmte die in de baarmoeder voelbaar is.
Alleen ligt je baby in een couveuse opeens helemaal alleen en is de warmte van zijn moeder niet meer voelbaar.
Vaak wordt er in de couveuse rekening gehouden met geborgenheid, door een soort ‘nestje’ te creëren van opgerolde doeken, die steun geven aan de voetjes. Als een baby dan de beentjes beweegt en zich afzet, is er een soort van ‘rand’ voelbaar net zoals dat in de baarmoeder voelbaar is.
Prematuur kinderen ontwikkelen zich lichamelijk heel verschillend. Dit heeft ook te maken met de termijn waarop je kindje geboren is.
Je baby in de couveuse, wat kun je verwachten
Afhankelijk van hoe je kindje gestart is en met welke termijn je kindje geboren is, worden er noodzakelijke medische handelingen uitgevoerd.
Denk aan bloed prikken, infuusjes prikken, een sonde inbrengen, plakkers voor een monitor, beademing of ademondersteuning, het maken van echo’s, soms zelfs een operatie en onderzoeken die plaatsvinden door vreemde handen.
Je kindje is meestal niet volgroeid en afhankelijk van de geboortetermijn, hebben premature kindjes een hele dunne huid die heel erg gevoelig is.
Plakkers op de huid kunnen al ontzettend pijnlijk voelen voor deze kleine baby’s. En deze kindjes worden veelvuldig blootgesteld aan pijnprikkels. Bloed prikken, of infuusjes prikken, zonder de aanwezigheid van papa/mama. Dit is voor een kleine baby ontzettend pijnlijk en stressvol. Ook de veelvuldige aanrakingen door ‘vreemde handen’ moet hierbij niet onderschat worden.
Licht en geluid kunnen ook ontzettend vervelend zijn voor deze kwetsbare baby’s. Besef dat je kindje eigenlijk nog in een donkere baarmoeder had moeten zitten. Vaak wordt een couveuse daarom ook afgedekt met doeken, om het donkere effect na te bootsen. Als je kindje op een NICU (Neonatale Intensive Care Unit) ligt is daar heel veel lawaai van piepjes, het vele personeel en hectiek. Een couveuse is een ‘plastic bak’ waar ook nog eens alle geluid ontzettend wordt versterkt. Door het felle licht en geluiden in de couveuse kan er een overgevoeligheid ontstaan door licht en geluid.
Hoe zit het met de hechting van een couveusebaby
Kindjes die in de couveuse liggen, zijn vaak direct of heel snel na de geboorte gescheiden van moeder, omdat acute medische zorg nodig was. Soms is het kort daarna wel mogelijk om huid-op-huid te mogen liggen samen, maar soms is dit door bijvoorbeeld beademing niet mogelijk. Het uit de couveuse halen van zo’n kwetsbare baby kan al zoveel energie kosten, dat het soms ook niet mogelijk is om samen te buidelen (huid-op-huid contact).
Deze fysieke scheiding kan invloed hebben op de hechting.
Feit is dat een baby zichzelf niet kan reguleren in emoties. Een baby heeft zijn ouders nodig voor troost en om zich veilig te voelen. Als een baby huilt, is er soms geen directe aandacht voor het kindje of het kindje wordt helemaal niet gehoord en ligt alleen te huilen. Als er niet gereageerd wordt op het signaal van huilen, kan dit hun gevoel van veiligheid en vertrouwen beïnvloeden. Dit is voor een baby ontzettend heftig, omdat er stresshormonen (zoals cortisol) worden aangemaakt. Het stressniveau blijft hoog. Een baby heeft niet de vaardigheid om zichzelf te kalmeren. Als dit langdurig aanhoudt, kan dit een baby zo ontzettend vermoeid maken, dat hij lichamelijk uitgeput raakt.
Besef je ook dat je kindje soms alleen ligt in een couveuse. Voor een baby is dit ontzettend heftig, want papa en mama zijn letterlijk kwijt. Een baby kan niet bedenken dat papa en mama wel weer terug komen. Kwijt kan in dit geval letterlijk betekenen voor je kindje dat het in doodsangst verkeert.
De periode in de baarmoeder voelde veilig, dicht bij mama, en opeens ligt je kindje in een kille couveuse, zonder warmte van een lichaam om zich heen.
De lange termijn gevolgen van de start als couveusekindje
Door het beperkte fysieke contact met je kindje is het mogelijk dat dit invloed heeft op de lange termijn, zoals:
- moeilijker vertrouwen opbouwen in relaties
- behoefte aan extra bevestiging of nabijheid
- verlatingsangst (doordat je kindje in de couveuse alleen gelaten is, kan dit steeds weer opnieuw triggeren naar dit angstaanjagende moment)
- soms juist een grotere onafhankelijkheid ontwikkelen als afweermechanisme
- moeite met omgaan van stressvolle situaties
- overreactie op veranderingen of onverwachte gebeurtenissen
- gevoeligheid voor angst of prikkelbaarheid
- moeite met ontspannen
- moeite met uiten van gevoelens
- angst voor het onbekende of nieuwe situaties
Overigens zijn veel couveusekinderen ook ontzettend sterke kindjes en ontwikkelen zij een sterke innerlijke kracht en veerkracht door de uitdagingen die ze als baby hebben overwonnen.
Deze kindjes hebben hard moeten vechten, dus dit is ook een overlevingsmechanisme geworden. Daar bedoel ik mee, dat we vaak vanuit een overlevingsmechanisme reageren, zonder dat we het door hebben. Dit komt, omdat we voor ongeveer 90% vanuit ons onderbewuste reageren. Voordat we kunnen nadenken, triggert er al iets vanuit een eerdere ervaring, waarom we zo reageren.
Dus kun je er later in je leven tegenaan lopen dat je maar blijft ‘vechten’, omdat je dat zo aangeleerd hebt te doen en niet beter weet. Vanuit je onderbewuste is dit vechten wat jou misschien wel in leven heeft gehouden, dus dit is voor jou een overlevingsmechanisme.
Of het gevoel dat je kindje heeft gehad toen hij daar helemaal alleen in de couveuse lag, zonder zijn ouders in de buurt. Dit kunnen ook doodsangsten zijn geweest. Je kindje heeft besloten dit noooooit meer te willen voelen. En iedere keer als er iets triggert wat lijkt op een soortgelijke situatie, besluit je kindje onbewust dat hem dit niet nog een keer overkomt. Bijvoorbeeld bij het afscheid nemen op een opvang, bij opa/oma of op school. Dus wat doet je kindje: heel hard huilen, schreeuwen om maar te laten merken dat hij niet wil dat je gaat.
Voor jou is dit gedrag mogelijk niet te verklaren, maar ga maar eens hoe de start voor je kindje is geweest. Er is een grote kans dat je nu wel begrijpt waarom je kindje zo reageert (daarmee is nog niet geweest dat het gevoel weg is bij je kind, maar daar kan ik je wel bij ondersteunen).
Hierboven werd al even benoemd wat de gevolgen zijn van langdurig huilen zonder troost. Op de lange termijn kan dit als gevolg hebben dat er een overreactie plaatsvindt in stressvolle situaties. De hersenen van een baby zijn volop in ontwikkeling en een gebrek aan respons kan de ontwikkeling van gebieden die betrokken zijn bij de emotionele regulatie en vertrouwen, zoals de prefrontale cortex, beïnvloeden.
Als je baby vaak huilt zonder troost, kan dit leiden tot een gevoel van onveiligheid en wantrouwen, dat kan leiden tot een onveilige hechtingsstijl, zoals vermijdend gedrag.
Als behoeften niet consequent worden vervuld, kan dat invloed hebben op het vermogen om relaties op te bouwen en vertrouwen te hebben in anderen.
Tips die jij als ouder kunt toepassen:
- Zorg voor een veilige, voorspelbare omgeving en wees responsief op de behoeften van je kind (als je kindje thuis is)
- Zoveel mogelijk huid-op-huid contact
- Help bij het herkennen en uiten van emoties en reageer hier op
- Stimuleer ontspanning om de stress te beheersen (bijvoorbeeld door massage)
- Vertel je kindje eerlijk over zijn start
Wil je meer tips en wil je weten hoe je je kindje eerlijk over zijn start vertelt? Download mijn e-book hier.
Ik heb dit blog ook vooral geschreven vanuit mijn eigen ervaring. Wil je hiermee aan de slag of weten wat ik voor je kan betekenen, weet dan ook dat je voor jezelf en/of voor je kindje veel kunt doen om deze ervaringen/trauma te verwerken en te helen.